احساس شرم چیست و چرا نباید آن را داشته باشیم؟
احساس شرم چیست؟ در واقع احساس شرم به احساسی گفته میشود که فرد به دلیل کارهای ناشایست و نا پسندی که انجام داده دچارش میشود و این حس خجالت و تحقیر است. داشتن این احساس اصلا خوب نیست. اینکه چرا نباید این احساس رو داشته باشیم و چگونه آن را رفع کنیم رو هم در ادامه بهش میپردازیم. خیلی از اوقات ما آدمها نمیدونیم به خاطر چی شرم زده میشیم و این احساس از کجا اومده. شاید برای شما هم پیش اومده که بعضی از اوقات بپرسید که چرا احساس شرم میکنم؟ یا اینکه چطور از احساس شرم رها شویم؟ برخی اوقات داشتن این احساس در ما طبیعه اما توجه داشته باشید که اگر از حد خودش بگذره میتونه به عزت نفس شما آسیب جدی بزنه. در ادامه با من مرجان بهرام همراه باش تا بیشتر درباره این موضوع با هم صحبت کنیم.
احساس شرم
در واقع احساس شرم یکی از احساسات قوی در انسان که برخی اوقات احساس گناه هم در کنار اون میاد. شرم رو میتونیم به احساس تحقیر یا شرم بیان کرد که فرد بعد از انجام کاری ناپسند دچار آن میشود. با اینکه این احساس منفی و قدرتمند است اما از اهمیت بالایی برخوردار است. بدون این احساس ما به قوانینی که وجود دارد ممکن است پاپبند نباشیم و به آن عمل نکنیم. شرم یک ابزار قدرتمند است که باعث میشود ما رفتارمان را کنترل کنیم. البته احساس شرم میتواند یکی از نشانه های عزت نفس پایین هم باشد.
شاید گاهی احساس کرده باشی که هرجا میروی چیزی شبیه یک ذرهبین بزرگ تو را دنبال میکند و زیر نظر دارد. انگار این ذرهبین بزرگ نگاه دیگران را بر روی حرکات و رفتار تو متمرکز کردهاست و درون تو را شعلهور میکند.
داشتن احساس شرم میتونه چیزی شبیه به زندگی زیر یک ذرهبین باشه. احساس شرم باعث میشه که تصور کنی مدام در حال ارزیابی شدن توسط دیگران هستی غافل از اینکه این ذرهبین در دستان خود توست.
ادامه
شرم یک حس درونی و بسیار ناخوشایند است که سنگینی بارش رو همیشه بر روی شونههات حس میکنی. زندگی کردن با این فکر که تو ناکافی هستی و نمیتونی هیچ کاری رو به درستی انجام بدی خیلی طاقتفرسا هست و مانع از پیشرفت در مراحل مختلف زندگیت خواهد شد. این باور در درون تو نهادینه شده است و باور داری که شکست میخوری. پیش از شروع چالش دستهایت را به نشانه تسلیم بالا میبری.
شکل گرفتن احساس شرم به کودکی فرد برمیگردد و اگر که برای درمان آن اقدام نکنی هر روز این احساس درونت بیشتر میشود و مثل یک پیچک سمی تمام جنبههای زندگیت رو در برمیگیره. همه ما ممکنه گاهی این احساس رو تجربه کرده باشیم که کاملا طبیعی هست ولی مسئله بر سر شدت و تداوم این حس هست.
شرم چیست؟
از زمانی که فردی چشم به جهان میگشاید تا آخرین نفسهایش، به این سوالات فکر میکند و به دنبال جوابش میگردد که ” من چه کسی هستم؟ چه خصوصیات اخلاقی و رفتاری دارم که مرا تعریف میکند؟ نظرم راجع به ظاهر و بدن خودم چیست؟ آیا من یک انسان موفق هستم یا شکست خورده؟ در طول روز چه چیزهایی مرا به وجد میآورند و چه چیزهایی ناراحتم میکنند؟ روابطم با دیگران چطور است؟ و در کل نظرم در مورد خودم چیست؟”
روانشناسان معتقدند که پاسخ شما به سوال “من چه کسی هستم؟” همون چیزی هست که خویشتن یا خودپندارهات رو میسازه.
انسان به پیشبینی علاقه دارد و از ابهام بیزار. به همین دلیل است که در مورد جهان پیرامونش دیدگاههایی ساخته تا به او کمک کنند. با این دیدگاهها میتواند با رویدادهای غیرمنتظره کنار بیاید. ولی مهمتر از آن نظریههاییست که هر روز درباره خودش میسازد. بر اساس همین نظریات است که میتواند حدس بزند آیا از دیدن فلان فیلم لذت میبرد یا خیر؟ آیا در امتحان فردایش موفق میشود یا نه؟
احساس شرم و خودپنداره
حس شرم به درون خویشتن تو نفوذ میکند تصوری که از خودت ساختهای را تحت تاثیر قرار میدهد. اگر متصور شوی که از بقیه اطرافیانت پستتر و کوچکتر هستی از درون حس توخالی بودن و پوچی میکنی. در این حالت است که انگار هیچ تلاشی برای رسیدن به موفقیت کافی نیست و حتی تلاش برایت غیرممکن است.
یکی از چیزهایی که باعث میشود تو در مورد خودت احساسبدی داشته باشی، مقایسه کردن خود با دیگران است. در این حالت تو نقاط قوت طرف مقابل را در برابر نقاط ضعف خودت قرار میدهی و از درون احساس پوچی میکنی. میگویی من هیچ چیز نیستم و خودت را پنهان میکنی.
افرادی که شرمگین هستند به این باور رسیدهاند که نقصی بنیادین درونشان دارند و سعی در پنهان کردن خود و نقصهایشان دارند به طوری که گاهی دست به کارهای افراطی برای جبران میزنند.
تفاوت احساس شرم و گناه
احساس شرم با خجالت و احساس گناه تفاوت دارد. خجالت چیزیست که فقط زمان کوتاهی ذهن و احساسات شما را درگیر میکند. برای مثال زمانی که موقع غذا خوردن، غذا روی لباس خودتان میریزید یا موقعی که هنگام صحبت کردن، لغتی را اشتباه بیان میکنید.
یا موقعی که جلوی دوستانتان زمین میخورید. در تمام این لحظات شما احساس خجالت زودگذری را تجربه خواهید کرد.
خیلی از افراد به اشتباه احساس شرم و گناه را یکی میدانند و به جای هم استفاده میکنند که اشتباه است.
شرم چه زمانی برای ما ضرر دارد؟
البته همانطور که گفتم شرم میتونه برای ما هم مضر باشه و هم مفید. به این شکل که این احساس درونی باشه و باعث امتحانات سخت برای ما بشه. شما به صورت مداوم خودتون رو از درون انتقاد میکنید و مدام به خودتون میگید که چقدر آدم بدبخت یا بیارزشی هستید. شما باید احساس شرم را به احساس ارزشمندی تبدیل کنید. سه احساسی با این حس در ارتباط مستقیم هستند:
- تحقیر
- خجالت
- گناه
با اینکه این اصطلاحات خیلی نزدیک به هم هستند اما هر کدام نکات ظریفی رو پیش رو دارند.
نشانههای احساس شرمندگی
- حساسشدن
- خجالت و ترس از بیان نظر یا احساسات
- احساس پشیمانی.
- تلاش برای پنهانکردن خود
- احساس بیارزشبودن
- ترس از قضاوت دیگران
- سرخشدن
- ترس از بد یا نامناسب بهنظررسیدن
- ازدستدادن هویت
- مدام نگران شکست بودن؛ کمالگرایی
- بیاعتمادی به دیگران
- احساس طردشدگی
- احساس ناکافیبودن
چند نمونه از رفتارهای افراد هنگام احساس شرم:
- پاییننگهداشتن سر
- احساس ناتوانی در حرکتکردن
- افتادن شانهها بهجای صافایستادن
- لکنت زبان
- بیاختیاری احساسی و جاریشدن اشکها.
- پنهانکردن خود از دیگران
واکنشهای افراد به احساس خجالت و شرمندگی
۱- واکنش تند
افراد وقتی دچار احساس شرمندگی میشوند دچار حملههای عصبی یا حمله شدید میشوند. این رفتار به دلیل منحرف کردن توجه خود شخص به کارهایی است که انجام داده. ما معمولا واکنشهای تند برای بردن توجه و تمرکز خود استفاده میکنیم.
۲- پنهان کردن احساس شرمندگی
یکی دیگر از کارهایی که ما انجام میدیم در این مواقع این است که احساس خود را پنهان میکنیم و سعی داریم طور دیگری رفتار کنیم تا دیگران متوجه وجود این رفتار ما نشوند. خیلی از اوقات درباره این احساس و افکار با دیگران صحبت میکنیم و دوست داریم این احساس رو پنهان کنیم.
۳- جلوگیری از بروز این احساس
برخی اوقات افراد احساساتی هستند که این احساساتی بودن آنها به گریه کردن یا رفتارهایی میشود که باعث جلوگیری از بروز این احساسات میشود. البته ممکن است افرادی که احساساتی نباشند هم این رفتار از آنها سر بزنه اما از افراد احساساتی بیشتر این رفتار سر میزند.
۴- تسکین شرم
برخی اوقات ما انسانها برای اینکه از شدت این احساس بکاهیم به عذرخواهی و تسکین دادن میپردازیم. ممکن است که تولد یکی از عزیزانتون از خاطرتون رفته باشه که برای تسکین این احساس از طرف مقابل عذرخواهی کنید.
انواع احساس شرمندگی داشتن
۱- احساس شرم شرم گذرا
شرم گذرا یک احساس زودگذر است که برای انجام یک کار اشتباه رخ میدهد. زمانی که شما یک کار اشتباهی رو انجام میدید ممکن است احساس شرمی به سراغ شما بیاید که خیلی زود از ذهن شما خارج شود.
۲- شرم مزمن
شرم مزمن یکی احساسات قوی و بدی است که همیشه همراه ما هست و ما رو دنبال میکنه. شرم مزمن میگه شما به اندازه کافی خوب نیستید و میتونه به اعتماد به نفس شما ضربه بزنه.
۳- شرم تحقیر
خیلی اوقات ما آدمها در یک جمعی حضور داریم که در این جمع ممکن توسط یک شخص یا کاری که انجام میدیم دچار تحقیر بشیم. این تحقیر شدن باعث به وجود آمدن احساس شرمندگی روانشناسی میشود.
۴- احساس شرم از شکست
شرم از شکست یکی دیگر از مواردی است که ممکنه شما هم به اون دچار شده باشید. یعنی شما کاری انجام دادید اما در انجام اون کار موفق نبودید. برای این مورد به شما احساس شرم دست میدهد که میتونه به صورت موقتی باشه.
۵- شرم در برخورد
ما انسانها در طول روز با افراد زیادی در ارتباط هستیم که ممکنه باعث بشن ما احساس شرم نسبت به خودمون داشته باشیم. چرا؟ چون برخی از افراد هستند که ممکنه با مواجه شدن با دیگران به این دلیل استرس و اضطراب داشته باشن که نکنه فرد مقابل متوجه نقصی در آنها بشود.
جمعبندی
احساس شرم چیست؟ خیلی از اوقات ما احساساتی داریم که نمیدونیم چه احساسی است و چطور باید اون رو برطرف کنیم. در این مقاله ما به طور کامل به معرفی احساس شرمندگی پرداختیم و گفتیم که چقدر این احساس مهمه و چه تفاوتی با احساس گناه داره. همچنین گفتیم این احساس کجاها خوبه و کجاها برای ما مضر است. همچنین به انواع احساس شرم پرداختیم و گفتیم که هر کدوم به چه شکل و به چه صورتی در انسان شکل میگیرد. رفع این احساس میتواند به افزایش عزت نفس کمک کند. امیدوارم که از این محتوا بهترین استفاده رو کرده باشید و ممنون بابت حضور گرمتون.
سوالات متداول
۱- در کل داشتن احساس شرم خوب است یا خیر؟
به صورت کلی داشتن این احساس برای ما انسانها خوب نیست و میتونه در یک سری مواقع به ما ضربه بزنه.
۲- راهی برای رفع این احساس شرم هست؟
بله، راههای زیادی برای رفع یا کاهش این احساس وجود دارد که با انجام این کارها میتوانید این احساس رو در خودتون کمرنگ کنید.
درباره مرجان بهرام
مرجان بهرام (Marjanbahram) متولد ۱۳۶۳ از تهران هستم. لایف کوچ، مشاوره خانواده و مدرس رشد فردی هستم. تو اینجا با من یاد میگیری موفقیت اونقدر هم سخت نیست فقط باید راهش رو پیدا کنی. من بهت کمک میکنم رشد داشته باشی و یاد بگیری خودت رو دوست داشته باشی.
نوشته های بیشتر از مرجان بهرام
دیدگاهتان را بنویسید